Onze plaatsgenoot Jannes Kuik schrijft regelmatig gedichten. Dat is een grote passie/hobby van hem. In zijn vorige woonplaats Ommen was hij de stadsdichter. De TV-serie “De Joodse Raad” raakte hem en zorgde er voor dat hij in de pen klom om hierover een gedicht te maken.
De TV-serie gaat over de Joodse Raad die in de Tweede Wereldoorlog als contactorgaan fungeerde voor de Nederlandse Joden en de bezetter. Een van de leden van deze raad was David Cohen, grootvader van Rob Oudkerk. Zijn moeder Virrie had over de manier van omgaan met de bezetter echter een hele andere mening dan haar vader. Zij zorgde er voor dat zo’n 500 kinderen gered konden worden. Rob Oudkerk heeft hierover een boek geschreven.
Dat was echter niet de reden dat Jannes Kuik dit gedicht schreef. De serie riep bij hem het gevoel op dat hij hierover een gedicht moest schrijven. Ook is hij, als babyboomer, geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog. Zijn ouders hadden in de oorlog onderduikers ondanks het risico dat ze liepen met een gezin met vier kinderen. En vooral het zwijgen na de oorlog hierover.
Jannes Kuik stuurde zijn gedicht naar de uitgever van het boek van Rob Oudkerk in de hoop dat die het gedicht zou lezen. En dat gebeurde. Hij kreeg een warm compliment van Rob Oudkerk: “Je hebt je mooi en ook wel innig in korte penseelstreken gevat. Ik was er ontroerd door”. Het gedicht raakte hem vooral door de eenvoud, de wanhoop, het schuldgevoel en het verdriet die uit zijn woorden of uit het hele geschrift opstegen. “Als iemand zoiets moois maakt of zoiets moois doet, moet je dat hem of haar altijd laten weten. Dat doen we te weinig in dit land.” Aldus Rob Oudkerk, die heel veel reacties heeft gekregen over de tv-serie en zijn boek.
Hieronder het gedicht van Jannes Kuik.
De dood als metgezel reisde mee in de wagon.
Verscheurend was de stille echo, waarom jij, niet ik?
Langzaam gleed je weg, de laatste blik.
De hellereis begon, eindbestemming nog één perron.
Waarom jij, niet ik? In het labyrint van zwijgen schuilt
de waarheid die nimmer is verschenen.
Nog steeds is er die wagon, op het perron.
De wanhoop van de angst. Nooit verdwenen.
Blijvend zal het zijn. Die laatste blik.
Het gedicht van Jannes is ook goed van toepassing in deze tijd met het naderen van de Dodenherdenking op 4 mei en Bevrijdingsdag op 5 mei 2024.
Tekst: Annet Schoorlemmer, met dank aan Jannes Kuik
Foto: Hans Heerink
